Zapraszamy na Plener Czytelniczy do Sopotu.

Na parkowej scenie pojawią się m.in. Zygmunt Miłoszewski, Aleksandra Herzyk, Ilona Wiśniewska i Andrzej Marek Grabowski, a rozmawiać z nimi będzie Weronika Wawrzkowicz.

W programie Pleneru Czytelniczego znalazła się również debata z udziałem Marii Deskur, Prezeski Fundacji Powszechnego Czytania, podczas której na współczesną literaturę dla dzieci i młodzieży będzie można spojrzeć z kilku różnych perspektyw: pisarskiej, czytelniczej, edukacyjnej i booktokerskiej.

Sobota, 24 czerwca, Park Hestii, Sopot.

Wstęp na Plener Czytelniczy i udział w we wszystkich wydarzeniach jest bezpłatny.

Program główny wydarzenia:

10:00 Rozpoczęcie Pleneru Czytelniczego

10:30 Czytanie fragmentów książki Antosia w bezkresie Marcina Szczygielskiego (Sopocki Teatr Muzyczny Baabus Musicalis)

11:00 Rozmowa z Andrzejem Grabowskim, autorem książki Biuro dzieci znalezionych (prowadzenie: Weronika Wawrzkowicz)

11:30 Debata o literaturze współczesnej dla dzieci i młodzieży z udziałem Katarzyny Wasilkowskiej, Marii Deskur (prowadzenie: Marcin Żebrowski)

12:00 Rozmowa z Iloną Wiśniewską, autorką książki Przyjaciel Północy (prowadzenie: Weronika Wawrzkowicz)

12:30 Rozmowa z Zygmuntem Miłoszewskim, autorem książki Uciekaj. Hydropolis (prowadzenie: Weronika Wawrzkowicz)

13:00 Rozmowa z Aleksandrą Herzyk, autorką powieści graficznej Wolność albo śmierć (prowadzenie: Weronika Wawrzkowicz)

13:30 Improwizowane scenki literackie w wykonaniu Sopockiego Teatru Muzycznego Baabus Musicalis

Jaki wpływ na siłę demokracji w Ukrainie ma czytelnictwo, jak rozwija mózg ludzki, oraz jakimi strategiami można je budować? Na te i inne pytania odpowiadali uczestnicy konferencji zorganizowanej przez Fundację Powszechnego Czytania pod tytułem „Czytelnictwo to Demokracja” – Literacy for Democracy International Conference.

Prelegenci z Ukrainy, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Polski przedstawiali kolejno różne perspektywy, w trzech językach, z tłumaczeniem symultanicznym na pozostałe, łączeniami na żywo z Kijowem, Bostonem i Los Angeles. Nagranie całej konferencji jest dostępne po ukraińsku, polski i angielsku na www.fpc.org.pl/literacy-for-democracy.

Z poziomu Pałaców prezydenckich

Konferencję otworzyło przesłanie Małżonki Prezydenta RP Agaty Kornhauser-Dudy o znaczeniu czytania dla edukacji. Pierwsza Dama podkreśliła, że jako nauczycielka miała okazję obserwować dynamiczny rozwój dzieci dzięki czytaniu. Olga Budnyk, członkini zespołu doradców prezydenta Wolodymyra Zelenskiego, w połączeniu na żywo z Kijowem, podkreśliła strategiczne znaczenie myślenia o edukacji w kontekście przyszłości Ukrainy.

Historia nauczycielką

Oleksandr Tkaczenko, Minister Kultury Ukrainy, podkreślił, że krytyczne myślenie i umiejętność poddawania informacji racjonalnej ocenie, zdolność do niezależnego myślenia to fundamenty demokracji. Z każdą przeczytaną książką stajemy się innymi ludźmi; czytajmy zatem dla demokracji! – zachęcał. Jedynym polskim prelegentem był dr Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej, który wygłosił mocne przemówienie osadzone w historii Polski, pokazując jak strata 70% zasobów bibliotecznych w czasie drugiej wojny światowej kładzie się cieniem na czytelnictwie w Polsce do dziś. Ludzie, wspólnoty i organizacje potrzebują powszechnego i równego dostępu do książek, by rozwijać się społecznie, edukacyjnie, kulturowo, ekonomicznie i w duchu demokracji. – podkreślił.

Dojmujące zestawienie

Oleksandra Koval, Dyrektor Ukraińskiego Instytutu Książki, przedstawiła strategię podniesienia czytelnictwa w Ukrainie. Zaimponowała słuchaczom klarownością wizji, przedstawiła jednak przestraszające dane: 500 zniszczonych bibliotek, tylko 130 działających księgarni w całej Ukrainie, sto milionów euro to budżet potrzebny na wdrożenie strategii, Ukraińcy dysponują dwoma milionami… brakuje 98% budżetu. Mocnym zderzeniem z tym smutnym obrazem była prezentacja Fiony Evans, Dyrektor ds. współpracy ze szkołami, członkini zespołu zarządzającego National Literacy Trust (największej proczytelniczej organizacji pozarządowej w Wielkiej Brytanii). Evans przedstawiła imponujące działania NLT, w tym szczególnie projekt Business Literacy Pledge, czyli Deklarację Biznesu dla Czytelnictwa, w którym uczestniczy blisko 100 firm z wielu branż. Zaskoczeniem był projekt firmy Lancome „Write her Future” [Napisz jej przyszłość], w którym firma szkoli kobiety z czytania i pisania jako kompetencji przyszłości. Sprawiedliwość społeczna wymaga od nas działania na rzecz czytelnictwa. To jest wyrównywanie szans. Musimy zaangażować się wszyscy: sektor publiczny, prywatny i pozarządowy: razem. – zakończyła bardzo dobitnie Fiona Evans.

Prawo do czytania

List do uczestników konferencji skierował Margaritis Schinas, wiceprezydent Komisji Europejskiej. Czytamy w nim między innymi: Kultura ukraińska jest szczególnym celem rosyjskiej agresji – od początku inwazji setki miejsc kultury zostało zniszczonych lub uszkodzonych. To nie jest strata uboczna – to celowa próba zniszczenia bogatego dziedzictwa architektonicznego i kulturowego, które należy do Ukrainy, jej mieszkańców, jej narodu oraz ukraińskiej – i europejskiej – tożsamości. Dostępność edukacji, zachowanie wolności słowa, ekspresji kulturalnej i artystycznej oraz ochrona dziedzictwa kulturowego Ukrainy jest zatem szczególnym przedmiotem wsparcia Ukrainy przez Unię. Zwycięstwo w tej wojnie to znacznie więcej niż tylko kwestia siły militarnej. Strata będzie już zbyt wielka, jeśli nie uda nam się ochronić przeszłości Ukrainy – poprzez jej kulturę – ani przyszłości Ukrainy – poprzez edukację jej młodzieży. Mocnym dopowiedzeniem było przesłanie Dr Joerga Maasa, prezesa Stiftung Lesen, największej niemieckiej organizacji pozarządowej w dziedzinie czytelnictwa. Czytanie to niezbywalne prawo człowieka we współczesnej demokracji.- powiedział dobitnie Dr Maas.

Mózg dziecka jest jak komputer

Mózg dziecka jest jak komputer – im więcej będzie miał danych, tym więcej wytworzy połączeń i tym mądrzejszy będzie. – takie zdanie wygłosił na początku swojego wystąpienia kolejny prelegent, profesor Barry Zuckerman, słynny amerykański pediatra, twórca organizacji Reach Out And Read. Co więcej – stymulacja mózgu przez czytanie z rodzicem przyczynia się do utrzymania większych liczby połączeń synaptycznych. Badania udowodniły, że liczy się liczba słów, na które dziecko jest „wystawione” dzięki czytaniu ale także, co bardzo ważne – rozmowa z rodzicem wokół książki. Kiedy dzieci czytają książki z kimś, kogo kochają, nauczą się kochać książki, a to pierwszy krok do czytania. – podkreślił profesor Zuckerman i opowiedział o swojej pracy w Bangladeszu, z rodzicami, których nie rozumiał, którzy nie potrafili czytać – a mimo wszystko byli w stanie cieszyć się z dzieckiem wspólną chwilą nad książką i tym samym stymulować jego mózg. Zuckerman zakończył podkreślając, że dzieci, które przeżyły katastrofy potrzebują ponad wszystko trzech rzeczy: uwagi rodzica, jego bliskości, oraz powtarzalnych rytuałów codzienności – to wszystko można dać dziecku dzięki wspólnemu czytaniu.

Współpraca zmieniająca świat

Rozmowa, którą dziś prowadzimy jest absolutnie kluczowa w kontekście przyszłości nas wszystkich, jesteśmy zaszczyceni mogąc brać w niej udział –  Cassie Chadderton, szefowa World Book Day, poruszyła słuchających od pierwszych słów. Następnie przedstawiła bezprecedensowe zasięgi, które osiąga jej organizacja dzięki współpracy całej branży. 80% wszystkich dzieci mieszkających w Wielkiej Brytanii uczestniczyło w obchodach Światowego Dnia Książki 2022 roku organizowanych przez World Book Day. Chadderton podkreśliła, że ich misją jest budowanie czytania w oparciu o zabawę i przyjemność – tylko takie podejście może budować czytelników na trwałe.

Zburzone szkoły w Ukrainie

W mocnym kontraście do sytuacji brytyjskiej, prezentacja Anny Novosad, byłej minister Edukacji, obecnie szefowej fundacji SavED, pokazała uczestnikom dojmujące zdjęcia zburzonych szkół, dzieci uczących się w schronach, w metrze, przy świecach. Blisko trzy i pół tysiąca szkół w Ukrainie jest kompletnie lub częściowo zrujnowanych. Potrzeby są olbrzymie.

A na koniec: Wojownik czytania

Przedstawicielka neuro-nauki, profesor Maryanne Wolf z UCLA (University of California, Los Angeles) rozpoczęła swoją prezentację po 17:00 czasu polskiego, ale pasja, z jaką opowiedziała o wpływie czytania na rozwój mózgu i demokracji rozbudziła wszystkich potencjalnie zmęczonych wielogodzinnym słuchaniem. Profesor Wolf podkreśliła żarliwie, że czytanie jest prawem człowieka; pokazała jak czytanie zmienia kolejno mózg człowieka, życie indywidualne każdego z nas, co za tym idzie społeczność i jej przyszłość. Czytanie buduje w naszych mózgach obwód czytelniczy w oparciu o starsze struktury lingwistyczne i poznawcze – i w ten sposób zmienia przyszłość gatunku homo sapiens. – podkreśliła profesor Wolf. – Opowieści o zwierzątkach czy inne bajki to fundament rozwoju empatii – to swoiste laboratorium moralne, w którym dzieci uczą się jak żyć z innymi. Dzieci, którym opiekunowie czytają od małego stają się głębokimi czytelnikami. Głębokie czytanie [deep reading] jest esencją budującą demokrację. Profesor Wolf pokazała też umiejętności, które kształcimy czytając z dzieckiem od małego, i które składają się na głębokie czytanie: wiedza o kontekście opisywanej sytuacji; umiejętność empatii i percepcji sytuacji z różnych perspektyw; analiza krytyczna, myślenie fabułą, dedukcja, indukcja, dostrzeganie analogii, wyobraźnia, zrozumienie i refleksja. Jest obowiązkiem nas wszystkich, – dodała mocno – by przez czytanie dzieci uczyły się oceniania prawdy. Umiejętność ewaluacji prawdy nigdy nie była tak ważna jak dziś: prawda jest dziś oblężona, dezinformacja jest używana codziennie do manipulowania ludźmi, we wszystkich krajach. Nigdy nie myślałam, że moja praca jako kognitywistki może mieć wpływ na demokrację. Ale dziś nazywam się „wojownikiem czytania” [Reading Warrior]! Bo naprawdę MUSIMY mieć myślących współobywateli.

Konferencję moderowała jej inicjatorka, Maria Deskur, prezes Fundacji Powszechnego Czytania. Jesteśmy zachwyceni: wszystko się udało, łączenia zadziałały, słuchało nas na żywo prawie 700 osób w Ukrainie, dostaliśmy gratulacje od słuchaczy z Komisji Europejskiej, Bułgarii i dziennikarzy z USA. To wszystko daje nadzieję, że nasze podstawowe przesłanie, czyli zwrócenie uwagi na konieczność inwestycji w czytelnictwo i edukację w Ukrainie już dziś – by już dziś formować przyszłych obywateli i demokratycznych liderów  – pójdzie w świat i nie pozostanie bez reakcji. Bo to był przecież cel. – podkreśliła Deskur.

Nagranie całej konferencji jest dostępne po ukraińsku, polsku i angielsku na www.fpc.org.pl/literacy-for-democracy .

Partnerami konferencji byli Ukraińskie Ministerstwo Kultury, Ukraiński Instytut Książki, Ukraińskie Stowarzyszenie Bibliotekarzy, Narodowe Centrum Kultury, Federation of European Publisjers, EURead, World Book Day, Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie, Polska Izba Książki, Vsesvit, Cammit Kniha, SavED, National Literacy Trust, Stiftung Lesen, Klub Inteligencji Katolickiej i Legimi.

Patronatem honorowym konferencję objęli: Prezydent Warszawy oraz Biblioteka Narodowa

24 maja w Domu Literatury w Warszawie odbyła się oficjalna premiera publikacji Supermoc książek #TataTeżCzyta, inaugurująca ogólnopolską akcję #TataTeżCzyta, która zachęca mężczyzn, ze szczególnym naciskiem na ojców, do czytania książek swoim dzieciom

W spotkaniuudział wzięli: Tomasz Makowski – Dyrektor Biblioteki Narodowej, Łukasz „Juras” Jurkowski – tata, sportowiec i prezenter telewizyjny, Łukasz Dominiak – tata, doradca personalny i instagramer Who’sYourDaddy, Wiesław Nowobilski – tata, dziadek, szef ekipy remontowej programu „Nasz nowy dom”, Maria Deskur – Prezeska Fundacji Powszechnego Czytania, współautorka premierowej publikacji, Edyta Plich – Prezeska Fundacji Edico, współautorka premierowej publikacji. Spotkanie prowadziła Anna Butrym.

Wśród gości spotkania byli także partnerzy wydarzenia, wśród nich Aldona Machnowska Góra Wiceprezydentka m.st. Warszawy, Artur Jóźwik – Dyrektor Biura Kultury Urzędu m. st. Warszawy oraz przedstawiciele Unii Metropolii Polskich, a także blisko 40 wydawców, którzy przyłączyli się do akcji.

Gości powitał Artur Jóźwik, Dyrektor Biura Kultury Urzędu m.st. Warszawy, który na wstępie przyznał się, że jest tatą czytającym i tatą, który czytał książki swojej córce. Podziękował Fundacji Powszechnego Czytania za zaproszenie m.st. Warszawy do wsparcia tej akcji.

– Bardzo dziękujemy za akcję #TataTeżCzyta, zwłaszcza, że wpisuje się ona w cały ciąg wydarzeń literackich, które odbywają się teraz w Warszawie. Bo maj i czerwiec rzeczywiście książką stoi w Warszawie. Tak więc Warszawa lubi książki, Warszawa lubi czytać i też jest bardzo ważne, żeby dzieci widziały nie tylko rodziców czytających coś w telefonie, ale żeby książka była obecna w każdym domu. Mam nadzieję, że ta akcja się temu przyczyni. – powiedział Artur Jóźwik.

Do panelu z ambasadorami akcji wprowadził Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej, która objęła publikację i akcję patronatem honorowym. Przedstawił najnowsze badania czytelnicze, na których oparta jest kampania #TataTeżCzyta – niestety wskazujące, że mężczyźni czytają mniej.

– Mężczyźni rzeczywiście czytają mniej, należy to poprawić i zastanowić się, dlaczego tak jest. Bardzo często dzieciom czytają częściej matki, a nie ojcowie. I to jest pierwszy powód. Drugi powód – nie mamy naturalnej potrzeby czytania. Rodzimy się analfabetami, możemy przeżyć cale życie bez czytania. Głód czy  pragnienie są częścią naturalnych zachowań – czytanie nie jest. Musimy do tego być wychowani, nauczeni, odkryć przyjemność czytania. Żeby tak się stało, musimy spotkać pierwszą książkę, która spowoduje, że będziemy chcieli sięgać po następne – mówił dyrektor Biblioteki Narodowej.

Kiedy scenę przejęli Czytający Ojcowie – ambasadorzy akcji #TataTeżCzyta i autorki publikacji, Anna Butrym pytała, dlaczego ich zdaniem czytanie dzieciom jest ważne, i jak je godzą z pracą, a także jakie korzyści z tego czerpią w kontekście wykonywanych przez nich zawodów.

Łukasz Jurkowski „Juras” podkreślał, że obecność na tym wydarzeniu jest dla niego ważna, bo łamie stereotyp zawodników walki uchodzących za nieczytających, ale też pokazuje co dało jemu i jego dziecku czytanie.

– Cieszę się, że mogę tu być i trochę złamać stereotyp sportów walki. Wielu sportowców czyta, wielu zawodników sportów walki czyta książki. Całe życie czytam, jestem zakochany w książkach. Dla mnie naturalne było, kiedy moja córeczka była mała, żeby jej czytać. To jest taki czas, nawet nie sam fakt czytania książek, ale fakt spędzania czasu z dzieckiem, którego później już nie nadrobisz. Wieczorem można poświęcić 20-30 minut na fajną zabawę, czytać tą samą książkę codziennie po kilka razy, wtedy widać radość dziecka. Myślę, że moim dużym sukcesem wychowawczym jest to, że moje dziecko lubi samo czytać. Jak widzę ją częściej z książką niż smartfonem i nie musi to być lektura – jest zafascynowana Koreą, Japonią, sama uczy się języków, to jest dla mnie największa radość – mówił Juras.

Łukasz Dominiak z kolei podkreślał, że dla niego czytanie dzieciom, a robi to zazwyczaj przed snem, to platforma do wymiany informacji z dzieckiem.

– To jest ten czas, kiedy najwięcej wymieniamy się tym, co się działo w dzień. Książka jest fajnym fundamentem i wstępem do wymiany wielu rzeczy, które się wydarzyły. I to jest bardzo cenne, prowokuje wiele tematów, których nie było czasu poruszyć w ciągu dnia.

Czytanie to jednak nie tylko tata, ale też dziadek, którym jest Wiesław Nowobiliski, który na pytanie o jego tradycje czytania wnukom, opowiedział:

– Teraz czytam wnukom, ale czytałem też dzieciom. Dzieci są dorosłe, mają swoje rodziny i swoje dzieci, którym właśnie czytam. Pracuję jeżdżąc po całej Polsce, w domu jestem tylko na weekendy, ale jak przyjeżdżam, to już wnuki przychodzą do mnie z książeczką i pytają: „Dziadku, poczytasz mi? Poczytasz mi?” Pewnie, że poczytam i to jest wspaniałe. Pamiętam, jak dzieciom też czytałem przed snem. I wspominam to jako fantastyczny czas. Teraz tak samo jest z wnukami.

 Relacja z wydarzenia dostępna jest na stronie tatatezczyta.pl

O akcji

Ogólnopolska akcja #TataTeżCzyta ma zachęcić mężczyzn do czytania książek. Według badań nt. stanu czytelnictwa książek w Polsce przeprowadzonych przez Bibliotekę Narodową, mężczyźni czytają mniej niż kobiety, a na pewno rzadziej czytają swoim dzieciom. Jej pomysłodawcami są Fundacja Powszechnego Czytania i wydawnictwo Tatarak. Na potrzeby  akcji powstała publikacja Supermoc książek #TataTeżCzyta, autorstwa Marii Deskur oraz Edyty  Plich. Ilustracje do broszury przygotowała Joanna Rusinek. Z założenia głównymi odbiorcami broszury są ojcowie/mężczyźni, ale autorki nie wykluczają, że chętnie będą z niej korzystać również matki/kobiety.

Publikacja zawiera także tytuły książek polecanych do czytania dzieciom na każdym etapie ich rozwoju. Jest to lista blisko 40 pozycji rekomendowanych przez polskich wydawców literatury dziecięcej, którzy również zaangażowali się w projekt. Publikacja Supermoc książek #TataTeżCzyta jest dostępna bezpłatnie w formie papierowej oraz jako pdf do pobrania. Patronat honorowy nad akcją #TataTeżCzyta objęła Biblioteka Narodowa, a wspierają ją znani i lubiani ojcowie: muzyk Krzysztof Zalewski, Łukasz Dominiak „Who’s Your Daddy”, dziennikarz sportowy oraz zawodnik taekwondo i MMA Łukasz Jurkowski „Juras”, a także Wiesław Nowobilski, szef ekipy remontowej z programu „Nasz Nowy Dom”. W akcję włączyła się także Anna Lewandowska.